Wat is speltherapie?
Speltherapie is een vorm van psychotherapie voor kinderen van ongeveer 4 tot en met 12 jaar, waarbij spel als middel gebruikt wordt om een kind te begrijpen en te helpen. Deze vorm van therapie kan ingezet worden wanneer ingrijpende gebeurtenissen of psychische problemen de ontwikkeling van het kind belemmeren.
Spel is de taal van het kind
Voor kinderen is het vaak te moeilijk of te bedreigend om te praten over wat ze dwars zit. Door te spelen in ‘de verbeelding of fantasiewereld’ kan het kind zich vrij uiten, gedachten en gevoelens ontdekken en verkennen. Wat soms lastig is voor een kind om onder woorden te brengen, lukt in het spel vaak wel! Een kind kan zich ontspannen in het spel en kan daarin zijn gevoelens, gedachten en wensen uiten. Daarnaast kan een kind ervaringen verwerken en experimenteren met allerlei vormen van gedrag. Al spelend vertelt het kind zijn verhaal:
gebeurtenissen krijgen een plaats. Het vertrouwen van het kind in eigen mogelijkheden wordt hersteld en vergroot. Het kind wordt weer sterker, kan weer verder groeien.
Rol therapeut
De speltherapeut is voorspelbaar, heeft een empathische en accepterende grondhouding en volgt het kind in zijn spel. De therapeut brengt onder woorden wat er gebeurt in het spel en/of speelt mee.
De speltherapeut ziet wat het kind bezighoudt door de thema's waar het kind in het spel mee naar voren komt. Door in te leven, mee te spelen en woorden te geven aan wat het kind ervaart in het spel, kan een kind zijn problemen uiten en een plaats geven. In de therapie hoeft niet (mag wel) over de problemen gepraat te worden, de kracht van de therapie zit in het spel. Door de therapeutische houding van de speltherapeut wordt het spel verdiept.
Het doel van speltherapie is om een (potentieel/dreigende) gestagneerde ontwikkeling van het kind weer op gang te brengen. Het spel geeft het kind gelegenheid om te ontspannen, gedachten, gevoelens en wensen te uiten, ervaringen te verwerken, te experimenteren met allerlei vormen van gedrag, waardoor het emotioneel en cognitief nieuwe inzichten kan verwerven.
In het volgende filmpje van de NVVS wordt speltherapie ook nog uitgelegd:
De spelkamer
De spelkamer is zo ingericht dat het kind met allerlei expressiemateriaal kan spelen, zoals verkleedspullen, zandtafel, poppen, dieren, Playmobil, voertuigen, teken- en knutselmateriaal, gezelschapsspellen, bouwmaterialen etc. In de spelkamer mag het kind, binnen veilige grenzen, bepalen met wat en hoe het speelt.
Een impressie van de spelkamer:
Voor wie?
Als de ontwikkeling van een kind stagneert door bijvoorbeeld een ingrijpende gebeurtenis of psychische problemen, kan speltherapie uitkomst bieden.
Er zijn drie probleemgebieden waardoor de ontwikkeling van een kind kan stagneren:
1. Traumatische ervaringen
- Het verliezen van een belangrijk persoon
- Een verandering van gezinssamenstelling of thuissituatie
- Getuige zijn van mishandeling of zelf mishandeld worden
- Fysiek, affectief en/of geestelijk verwaarloosd worden
- Ziekte van een kind of één van de gezinsleden. Hier hoort ook het meemaken van een medische ingreep bij, die als traumatisch kan worden ervaren
- Het hebben van een handicap of psychiatrische problematiek. Van het kind zelf of van één van de gezinsleden
- Nare gebeurtenissen, zoals bijvoorbeeld een ongeluk meemaken (of hiervan een getuige zijn!) of pesten
2. Emotionele problemen
- Een kind vindt het moeilijk om gevoelens als bijvoorbeeld angst, boosheid of verdriet te uiten
- Een kind heeft weinig zelfvertrouwen
- Een kind heeft negatief zelfbeeld
- Een kind en zijn/haar opvoeders ervaren problemen in de hechting
3. Sociale problemen
- Een kind vindt het moeilijk om met leeftijdgenootjes om te gaan. Dit kan zich uiten in bijvoorbeeld het pesten van andere kinderen, het niet samen kunnen spelen of zich juist terug trekken uit het contact met andere kinderen
- Een kind ondervindt moeilijkheden in de omgang met volwassenen. Dit kan zich uiten door bijvoorbeeld gedragsproblemen of door niet te luisteren
Wellicht is de oorzaak niet duidelijk, maar merkt u dat uw kind niet lekker in zijn/haar vel zit. U merkt dat hij/zij:
- Snel of veel huilt
- Snel ruzie maakt
- Snel prikkelbaar is
- Teruggetrokken is of juist drukker dan normaal
- Slecht slaapt of angstig droomt
- Plast (weer) in bed
- Eetproblemen heeft
- Zich moeilijk kan concentreren
- Onverklaarbare lichamelijke klachten, zoals hoofdpijn of buikpijn, heeft
- (Faal) angstig is
Door middel van spel kan de speltherapeut achterhalen waar een probleem vandaan komt. Het kind communiceert door middel van zijn/haar spel!
